Το λεξικό τα διαχωρίζει σαφώς. Κατά Τριανταφυλλίδη :
Ερασιτέχνης: α. αυτός που κάνει ορισμένη εργασία όχι ως επάγγελμα αλλά επειδή αυτή τον ευχαριστεί. β. αυτός που ασκεί την εργασία του χωρίς μέθοδο ή επιτυχία. ANT επαγγελματίας
Επαγγελματίας: α. αυτός που έχει μια ορισμένη εργασία ως επάγγελμα. β. αυτός που κάνει κάτι με τέχνη ή επιτυχία γ. χαρακτηρισμός προσώπου που ασκεί ένα επάγγελμα (που συχνά χαρακτηρίζεται ως λειτούργημα) μόνο για τις υλικές απολαβές του. ANT ερασιτέχνης
Και μόνο εξ ορισμού εύκολα κανείς καταλαβαίνει ότι οι έννοιες έχουν μια σύγκρουση σε δύο επίπεδα, μεταξύ τους και στην ίδια τους την ουσία. Ο ερασιτέχνης αναζητά την ευχαρίστηση· ο επαγγελματίας το κέρδος, ο ερασιτέχνης μπορεί να είναι αδαής· ο επαγγελματίας (οφείλει να) έχει γνώσεις και κατάρτιση στον τομέα του, ο ερασιτέχνης αγαπά αυτό που κάνει· ο επαγγελματίας όχι απαραίτητα.
Από την άλλη, ο ερασιτέχνης λόγω της αγάπης του για το αντικείμενό του, μπορεί να έχει εντρυφήσει σε αυτό σε μεγαλύτερο βάθος από τον επαγγελματία που τυχαία βρέθηκε να σπουδάζει ή να καταρτίζεται σ’ αυτό. Και να κάνει καλύτερα τη δουλειά του, αφού του προκαλεί ευχαρίστηση και δεν την βλέπει σαν αγγαρεία. Να μην αδικούμε, όμως, και τον επαγγελματία που, όχι μόνο λόγω των υλικών απολαβών αλλά και λόγω επαγγελματικής ευσυνειδησίας και υπευθυνότητας, είναι μάλλον εκείνος εκ των δύο που φροντίζει πάντα να φέρει σε πέρας την εργασία που του έχει ανατεθεί και όπως πρέπει.
Οι επαγγελματίες συνήθως δεν εκτιμούν ιδιαίτερα τους ερασιτέχνες. Ιδιαίτερα όταν μπλέκονται στα «χωράφια» τους, εξυπηρετούν αφιλοκερδώς ή έναντι αμελητέας (μαύρης, συνήθως) αμοιβής τους δικούς τους πελάτες και προδίδουν τα επτασφράγιστα μυστικά του αντικειμένου τους. Τους ερασιτέχνες δεν τους εκτιμούν και πολλοί άλλοι, βέβαια, αφού πολλοί εξ αυτών είναι αλεξιπτωτιστές του χώρου, με ανεπαρκείς γνώσεις και μόνο εφόδιο το «ψώνιο» τους· συχνά δε «πολυτεχνίτες κι ερημοσπίτες».
Τα συναισθήματα είναι βέβαια αμοιβαία. Οι ερασιτέχνες απορρίπτουν το στυγνό επαγγελματισμό που υπαγορεύει τη χρέωση π.χ. €30 για την αλλαγή ενός καλωδίου σε μια ηλεκτρική συσκευή, την παραπλάνηση του πελάτη που δεν γνωρίζει το αντικείμενο και πληρώνει χρυσάφι τις δυο μπαταρίες που αλλάχτηκαν στο τηλεκοντρόλ του, και τις υπέρογκες χρεώσεις για υπηρεσίες που με δυο χρήσιμες συμβουλές δεν θα ήταν απαραίτητες. Οι ερασιτέχνες αρνούνται να δεχτούν ότι η δουλειά τους μπορεί να γίνει απλά διεκπεραιωτικά και είναι διατεθειμένοι να δώσουν τον απαιτούμενο χρόνο, φροντίδα και βαλάντιο, ώστε το αποτέλεσμα να είναι το βέλτιστο δυνατό. Και σίγουρα δεν μπορούν να καταλάβουν πώς γίνεται να μην αγαπάς αυτό που κάνεις.
Με μια προσεκτική ματιά εύκολα κανείς φτάνει στο εύλογο συμπέρασμα ότι ο ορισμός που θα προσδώσουμε στον ερασιτέχνη και τον επαγγελματία μας έχει κυρίως να κάνει με τον ίδιο: ως άτομο, ως προσωπικότητα και ως ιδιοσυγκρασία. Μπορούν κάλλιστα να έχουν τις ίδιες αρετές και τις ίδιες αδυναμίες. Μπορούν να φερθούν εξίσου επαγγελματικά και ερασιτεχνικά. Και να κερδίσουν εξίσου την εκτίμηση και το σεβασμό μας με την ευσυνειδησία, την υπευθυνότητα, την ειλικρίνεια, την εντιμότητα, την αφοσίωση και την αγάπη για το έργο τους. Κι αν είναι κι ευγενικοί, ακόμα το καλύτερο!
Βασιλική Κ. Τέφα